Winssen-Zuid | Stedenbouwkundig plan
De druk op de woningmarkt blijft hoog en de noodzaak tot het creëren van nieuwe, kwalitatief hoogwaardige woonmilieus is urgenter dan ooit. Tegelijkertijd vraagt de ruimtelijke opgave in Nederland om oplossingen die niet alleen woningtekorten oplossen, maar ook bijdragen aan een duurzame, klimaatbestendige leefomgeving. In dit spanningsveld ontwikkelt zich Winss'n Park, een nieuwe woonwijk in Winssen-Zuid, gemeente Beuningen. De ontwikkeling voegt niet alleen woningen toe, maar doet dit op een manier die recht doet aan het unieke karakter van Winssen: een dorps, groen en sociaal verbonden woonmilieu, middenin het landschap van het rivierengebied. De basis voor deze ontwikkeling werd gelegd in het 'Omgevingsprogramma Woningbouw 1.0', waarin het Structuurmodel Winssen uit 2021 is opgenomen. Op basis hiervan is een stedenbouwkundig plan ontwikkeld, dat in juni 2024 door de gemeenteraad van Beuningen is vastgesteld. Door veranderende marktomstandigheden is het oorspronkelijke model doorvertaald naar een realistischer en haalbaarder plan, waarin flexibiliteit, kwaliteit en duurzaamheid centraal staan.
Groen en blauw als drager
Met de ontwikkeling van Winssen-Zuid krijgt Winssen er een karakteristieke en toekomstbestendige wijk bij: Winss’n Park. Deze nieuwe wijk voegt circa 400 woningen toe aan het dorp en is ontworpen vanuit het idee dat wonen, natuur en gemeenschapszin elkaar versterken. Het stedenbouwkundig plan en het beeldkwaliteitsplan vormen samen het fundament voor deze ontwikkeling, waarin landschap, water, biodiversiteit en het dorpse karakter centraal staan.
Het plan is gebaseerd op het eerder vastgestelde Structuurmodel Winssen uit 2021, maar is aangepast aan de veranderende marktomstandigheden. Zo is er ruimte voor betaalbare woningen, bijzondere woonvormen en een mix van woningtypes voor verschillende doelgroepen en inkomensklassen. De centrale groen/blauw structuur, die water en groen verweeft in een recreatief autovrij lint, is een van de pijlers van het plan. Deze landschappelijke structuur verbindt bestaande de Kennedysingel met nieuwe natuurzones langs de Van Heemstraweg.
Ook het sociale aspect staat voorop: door het toevoegen van wandelroutes, speelplekken, en de herkenbare ‘Winssense stoep’, wordt ontmoeting tussen bewoners gestimuleerd. De informele straten, afwisselende architectuur en aandacht voor klimaatadaptatie zorgen samen voor een klimaatbestendige en leefbare wijk. De dorpse route, een autovrije groene doorgaande structuur, vormt de ruggengraat van Winss’n Park en verbindt alle buurten op een speelse en uitnodigende manier.
Winss’n Park is meer dan een woonwijk; het is een toekomstgericht antwoord op de woonvraag, waarbij behoud van het dorpse karakter en verbinding met het landschap hand in hand gaan met eigentijdse woonkwaliteit. Het is een plek waar bewoners zich thuis voelen, elkaar ontmoeten en samenleven in groene dorpse setting.
Verblijven en ontmoeten staat centraal
Het stedenbouwkundig plan beschrijft de ruimtelijke hoofdstructuur van Winss’n Park, met woonvlekken, landschappelijke structuren, ontsluitingsroutes en bijzondere woonvormen. Het bijbehorende beeldkwaliteitsplan borgt de ruimtelijke kwaliteit, het architectonisch niveau en het karakter van de wijk. De plannen zijn zorgvuldig met elkaar verweven, zodat architectuur en openbare ruimte in samenhang worden ontworpen en uitgevoerd. Winss’n Park is opgezet als een ensemble van kleinschalige woonbuurten, elk met een eigen sfeer, maar verbonden door de centrale groen/blauw structuur en de dorpse route.
Wat Winss’n Park bijzonder maakt is de manier waarop het bestaande landschap niet alleen behouden, maar juist versterkt wordt. De huidige watergang wordt verbreed tot een ecologisch waardevolle en recreatief aantrekkelijke zone, die tegelijkertijd bijdraagt aan waterberging en verkoeling. De padenstructuur langs het water en door het park sluit aan op bestaande wandelroutes zoals het Klompenpad, waardoor de wijk letterlijk en figuurlijk is ingebed in de omgeving.
De inrichting van de openbare ruimte nodigt uit tot bewegen, spelen en ontmoeten. In elke straat is ruimte voor groen, en in de architectuur komen dorpse elementen terug zoals zadeldaken, variërende rooilijnen en kleinschalige bouwmassa’s. Dit alles creëert een prettige woonomgeving die aansluit bij de maat en schaal van Winssen, zonder in te boeten aan eigentijdse woonkwaliteit. Het is een wijk die is ontworpen voor mensen, waarin elke bewoner zich kan herkennen en thuisvoelen.
Wat Winss’n Park onderscheidt van andere uitbreidingswijken, is de sterke landschappelijke en dorpse identiteit die in elk aspect van de ontwikkeling doorklinkt. Vanaf de eerste contouren van het stedenbouwkundig plan is gekozen voor een integrale benadering waarin landschap, water, architectuur en sociale interactie samen een robuuste en aantrekkelijke woonomgeving vormen. Het project is dan ook niet alleen een antwoord op de woningvraag, maar een voorbeeld van hoe ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid hand in hand kunnen gaan in een dorpscontext.
Landschappelijke en ecologische onderlegger
De landschappelijke structuren vormen de basis van Winss’n Park. De bestaande watergang is verbreed en getransformeerd tot een centrale groen/blauw structuur die de ruggengraat van de wijk vormt. Deze structuur verbindt de noordelijke parkzone bij de Kennedysingel met de zuidelijke groene rand langs de Van Heemstraweg. Het ontwerp combineert recreatie, ecologie en klimaatadaptatie: naast wandelen en spelen zorgen de groene oevers en waterpartijen voor waterberging, schaduw en biodiversiteit.
De centrale loper is niet alleen functioneel, maar ook belevingsgericht. De inrichting varieert van formele speelplekken met toestellen in het noorden tot natuurlijke speelaanleidingen zoals wilgenhutten en boomstammen in het zuiden. Daarmee spreekt het ontwerp alle leeftijden aan en versterkt het de samenhang tussen de verschillende buurten. Door gebruik te maken van gebiedseigen beplanting en bomen, sluit de wijk aan op het omliggende rivierenlandschap en blijft het jaarrond aantrekkelijk.
De dorpse route als sociale ruimte
Naast de groen/blauwe structuur speelt de dorpse route een centrale rol in het plan. Dit gedeeltelijk autovrije pad slingert door de wijk en verbindt de woonvelden met elkaar. Aan deze route liggen woningen met de karakteristieke ‘Winssense stoep’: een smalle, private overgangszone tussen woning en straat die ontmoeting en sociale interactie stimuleert. Deze stoepen kunnen worden aangekleed met zitjes, pergola’s of beplanting en vormen zo een informele buffer tussen privé en openbaar.
De route zelf is meer dan een verbindingslijn; het is een levendige verblijfsruimte waar kinderen spelen, buren elkaar tegenkomen en bezoekers kennismaken met de sfeer van Winss’n Park. Door het afwisselende profiel, de gevarieerde beplanting en de architectonische accenten in de gevels, blijft de route visueel en ruimtelijk interessant.
Architectonische principes en woonsferen
Het beeldkwaliteitsplan vertaalt het dorpse karakter van Winssen naar concrete architectonische principes. Deze zijn herkenbaar in de bouwmassa’s, dakvormen, kleurgebruik en materialisering. Woningen zijn gevarieerd in typologie (rijwoning, tweekapper, vrijstaand), kapvorm (langskap, dwarskap) en gevelindeling. Belangrijk uitgangspunt is de kleinschaligheid: rijwoningen bestaan uit korte reeksen, gevels verspringen, en de goot- en nokhoogten wisselen.
De architectuur is overwegend traditioneel van karakter, met een eigentijdse interpretatie. Zo worden heldere hoofdvormen gecombineerd met subtiele detaillering. Het kleurenpalet bestaat voornamelijk uit aardetinten met antracietkleurige daken, afgewisseld met incidentele rode pannendaken of lichte accenten. Specials, zoals de appartementen aan de Kennedysingel en het boerenerf aan de Van Heemstraweg, krijgen extra aandacht in vorm en uitstraling en fungeren als herkenningspunten binnen de wijk.
Elke buurt in Winss’n Park heeft een eigen sfeer, afgestemd op ligging, doelgroepen en beoogde woonkwaliteit. De Waterbuurt benadrukt het contact met het water, terwijl de Leefstraten zijn ingericht met zichtlijnen op de centrale loper. Het boerenerf refereert aan het agrarische verleden van het gebied en vormt een eigen ensemble met een sterke landschappelijke inpassing. Hier staan woningen gegroepeerd rond een erf met fruitbomen, hagen en natuurlijke speelaanleidingen.
Klimaatadaptatie en mobiliteit
Klimaatbestendigheid is een dragend thema in het ontwerp. Waterberging is verwerkt in de groen/blauw structuur en in de wadi’s langs de dorpse route. Verharding is waar mogelijk beperkt en uitgevoerd in doorlatend materiaal. De inrichting van de openbare ruimte draagt bij aan het tegengaan van hittestress door het gebruik van schaduwgevende bomen en gelaagde beplanting.
Mobiliteit is zo georganiseerd dat voetgangers en fietsers prioriteit krijgen. Straten zijn informeel en gelijkvloers ingericht, waarbij auto’s en langzaam verkeer gelijkwaardig zijn. Parkeren gebeurt grotendeels uit het zicht, in parkeerkoffers tussen de woningen of achter de bebouwing. Door deze keuzes blijft de openbare ruimte groen, rustig en uitnodigend.
Verweving van openbaar en privé domein
Een belangrijk onderdeel van de visie achter Winss’n Park is de soepele overgang tussen privé- en openbare ruimte. Naast de eerder genoemde ‘Winssense stoep’ dragen ook de erfafscheidingen en oriëntatie van woningen bij aan deze verweving. Lage hagen en groene erfgrenzen versterken de openheid en zorgen voor visuele verbindingen tussen woning en straat. Hoekaccenten zorgen voor levendige straatbeelden en activeren blinde gevels.
Ook de relatie tussen binnen en buiten is zorgvuldig vormgegeven. Grote ramen aan de voorzijde, gevelelementen zoals erkers en hoekramen, en de plaatsing van entrees aan het pad dragen bij aan sociale veiligheid en betrokkenheid. De wijk is ontworpen vanuit het oogpunt van de voetganger, en dat is in elk detail voelbaar.
Winss’n Park is het resultaat van een ontwerpfilosofie waarin mens, natuur en gemeenschap centraal staan. Het is een wijk die niet alleen inspeelt op de urgente woningbehoefte, maar ook op de lange termijn doelen voor leefbaarheid, duurzaamheid en sociale samenhang. Wat begon als een structuurmodel in 2021 is uitgegroeid tot een voorbeeldige gebiedsontwikkeling waarin flexibiliteit, kwaliteit en betrokkenheid leidend waren en zijn.
De kracht van Winss’n Park ligt in het samenspel van dorpse schaal, landschappelijke kwaliteit en een doordachte stedenbouwkundige opzet. De wijk is zo ontworpen dat zij op een vanzelfsprekende manier aansluit op het bestaande dorp, terwijl zij tegelijk nieuwe kwaliteiten toevoegt. De centrale groen/blauw structuur fungeert als ecologische en sociale ruggengraat van het plan en laat zien dat waterbeheer en biodiversiteit uitstekend te combineren zijn met verblijven, spelen en ontmoeten.
Ook de architectuur draagt bij aan het karakter van de wijk. Het beeldkwaliteitsplan is geen strak keurslijf, maar biedt juist kaders die architecten en ontwikkelaars uitnodigen om creatief te zijn binnen de contouren van het dorpse gevoel. Door de herkenbare dakvormen, het aards kleurgebruik, de speelse rooilijnen en het contact tussen woning en straat ademt de wijk de sfeer van Winssen, maar met een eigentijdse twist.
In het ontwerp is nadrukkelijk gezocht naar manieren om maatschappelijke vraagstukken zoals klimaatverandering, gezondheid en sociale cohesie op wijkniveau aan te pakken. Het gebruik van wadi’s, groene erfafscheidingen, doorlatende verharding en schaduwrijke wandelroutes laat zien dat duurzaamheid niet abstract hoeft te zijn, maar juist voelbaar kan zijn in het dagelijks leven van bewoners.